Terug naar overzicht / Vorige / Volgende

De St. Antonius kapel 

Kapel 2020

De publiekstrekker van Aijen, de "St.Tunnus" kapel is een begrip in de gehele regio. In de laatste wereldoorlog werd ze niet zeer zwaar beschadigd (zie verderop in dit artikel ). 
Bovenstaande foto dateert uit 1910. De ijzeren ramen zijn in de vorige eeuw in de kapel gemetseld. Deze bleven tot 1926. Tijdens een restauratie zijn ze verdwenen en door stenen ramen vervangen. Er werd toen ook een sacristie aangebouwd. In 1935 is door de monumentencommissie besloten, deze kapel wit te maken omdat er anders geen behoorlijk aanzien te verkrijgen was.

Onderstaande tekst werd geschreven door: Geert Daemen (scriptie)
Uit vele details van het bouwwerk blijkt, dat deze kapel heel oud is. Hoewel het juiste jaar van de stichting niet bekend is, wordt algemeen aangenomen dat dit bouwwerk dateert van omstreeks 1600, hetgeen zowel uit de bouwtrant als uit de vorm van de stenen kan worden opgemaakt. Het is in gotische bouwstijl opgetrokken.

De stenen waaruit de kapel is opgetrokken zijn van groot formaat, maar ze zijn van slechte kwaliteit, zodat bij de restauratie in 1935 door de monumentencommissie besloten werd het hele geval maar te sauzen omdat er anders geen behoorlijk aanzien te verkrijgen was.

Bij de restauratie is ook komen vast te staan dat het interieur vroeger overwelfd is geweest. Bij het afbikken der muren waren de sporen ervan duidelijk zichtbaar. Gedeeltes van kraagstenen waarop de bogen steunden waren nog aanwezig. De naar buiten overhellende muren tonen aan dat de gewelven (kruisgewelven) op een goede dag zijn ingestort of wegens bouwvalligheid zijn gesloopt. Bovendien is toen komen vast te staan dat de oorspronkelijke vloer ongeveer 65 cm lager heeft gelegen dan de thans bestaande vloer, die wegens overlast van hoogwater is opgehoogd tot het tegenwoordige niveau.

De bouwmeester of de stichter is tot heden onbekend. Ook omtrent het doel waarvoor deze kapel in Ayen werd gebouwd bestaan slechts vage aanduidingen. Er zijn tekenen, die er op wijzen dat het een kloosterkapel is geweest, die tevens voor de openbare dienst bestemd was. Het is zeer wel mogelijk dat de reguliere Kanunniken in Ayen een klooster hadden. Als plaats van dit klooster wordt heden te dage nog aangewezen de thans verwoeste boerderij tegenover het veerhuis aan de weg naar de Maas. De uitzonderlijke grote bouw van de kelders weer erop dat het gebouw eertijds voor een bijzondere bestemming werd gebruikt.

Achter dit klooster in de tuin zou volgens een overlevering een kanunnik als kluizenaar zijn leven hebben doorgebracht. Het oude schilderstuk boven het altaar in de kapel, waar een kanunnik bij het kruisbeeld ligt, geknield, zou de gedachtenis aan de vrome kluizenaar in ere houden. De kapel zou in verbinding hebben gestaan met het klooster d.m.v. een afgesloten weg of gang. Van een ondergrondse verbinding is nergens een aanwijzing te vinden. Zeker is echter dat de kapel steeds als bijstatie van de parochiekerk van Bergen werd gebruikt en  dat er geregeld H. missen in werden opgedragen.

Het thans aanwezige kruisbeeld werd in 1663 aangekocht.

Het oude klokje in de toren werd bij de vrede van Munster aangebracht. In 1942 werd het klokje door de Duitsers geroofd. Na de bevrijding werd het klokje in de omgeving van Hamburg gelukkig terug gevonden.

Uit enkele geschriften uit de 17^e eeuw blijkt dat reeds in die tijd zicht een traditie rond de kapel had gevormd. Er werden namelijk varkenskoppen, die door inwoners van Ayen ter beschikking werden gesteld, geveild. De opbrengst was voor de instandhouding van de kapel. Dit was de zogenaamde ‘Köpkesmert’ voor St. Tunnes. De koppen werden meteen weer terug geschonken door de koper om opnieuw geveild te kunnen worden. Na de veiling werden de koppen geschonken aan behoeftige gezinnen. Na de veiling was er een soort kermis wat zich voornamelijk in het café afspeelde.

Deze oude traditie is door de bewoners van Ayen steeds in ere gehouden tot op de dag van vandaag. Alleen met dit verschil, dat namelijk de geveilde koppen nu elk jaar geschonken worden aan de zusters van het Ven te Venlo die zich het lot aantrekken van verwaarloosde kinderen.

De bouwmeester is tot op heden onbekend. Het was een kloosterkapel, want in Aijen woonden reguliere Kanunniken die een klooster hadden richting Maas, tegenover het veerhuis.

De kapel na de bevrijding in 1945.
Om de kapel te redden van beschietingen hebben enkele Aijenaren de dakruiter van de kapel gesloopt, om te voorkomen dat de kapel verwoest werd. Het klokje van de kapel werd in 1648 bij de vrede van Munster aangebracht. Hetzelfde klokje dat door de Duitsers in de 1942 werd geroofd. Na de bevrijding werd dit kostbaar bezit in de omgeving van Hamburg terug gevonden. In juli 1945 werd dit historisch klokje weer in Aijen terug gebracht. Sindsdien hangt het klokje weer in de herstelde dakruiter.



 Om de heropening van de St.-Antonius-kapel na een grondige restauratie te vieren, vond een eucharistieviering in de buitenlucht plaats. De parochianen zaten op tuinstoelen in het parkje, de leden van de fanfare, het zangkoor en de schutterij vddr de kapel eveneens op tuinstoelen. De mis werd opgedragen door pastoor Clijsters en deken Huisman. Vooraf sprak Theo Simons van het kerkbestuur een woord van dank uit aan allen die hadden bijgedragen „dit historisch pand en cultureel erfgoed" te behouden. „Daardoor kunnen we nog steeds zeggen dat Rome zijn Sixtijnse kapel heeft, Roermond zijn kapel van Onze Lieve Vrouwe in 't Zand en Aijen zijn St.-Tunniskapel."

Een schilderachtig landschap met de kapel van Aijen in 1958.
Op de foto: Mia Thissen-Linzen.

De kapel wordt nog gebruikt met bruiloften, de Aijense kermis en de "St. Tunnis" winterkermis, waar de alom bekende "Köpkesmert" gehouden wordt.


Eerste Köpkesmert 17 januari 1950 bij de St. Tunniskapel
St.Antonius was de eerste monnik van het Christendom. Een boerenzoon uit Egypte

Bij de "Köpkesmert" worden varkenskoppen bij opbod geveild, en de opbrengst hiervan is voor het onderhoud van de kapel. Aijen moest zich behelpen met een kapel, (die in 1600 werd gebouwd) waar een kapelaan was aangesteld. De eerste kapelaan was een zekere Cornelius.

 

Köpkesmert in 1950
Rij 3 v.n l.n.r.: Frans van Aerssen, Bertus Thissen, Gerrit Josten, Petje Linders, Thei Coppes, Fien Josten, Jaap Josten, Pastoor Peeters, Jacob Thissen, Mevr.Josten-v.Aerssen, Allegonda Jansen-Josten, Nellie Josten,Roos Thissen en Frans Josten.
Rij 2 (Vooraan): ? de Groot, Toon Linders, Annie Linders, Mia Martens, Ria van Mil, Nellie Jansen, Freddy Jansen.
Rij 1: Sjaak Martens, ? van Mil, Annemie Weys, en Irma Weys.

Gerrit Joosten markt veilingmeester

Zicht op Aijen vanaf Netelveld

Hoog water